पोखरा, पोखराको आर्थिक रुपमा सम्पन्न परिवारकी लक्ष्मीसुन्दरी कर्माचार्य करिब २५ बर्ष अगाडी बिरामी परिन । उनि बिरामी परेपछि स्वास्थ्यजांच गर्दा उनमा मृगौला सम्बन्धि रोगको लक्षण देखियो त्यसपछि उनको उपचार नेपाल भारत र बैंकक लगायतका मुलकका नाम चलेका अस्पतालमा लगेर बरिष्ठ चिकित्सकबाट गर्न थालियो।

मृगौला रोगको जतिसुकै उपचार गरेपनि यो रोग पूर्ण रुपमा निको हुँदैन तर यसको प्रभावलाई बढ्न नदिई बिरामीलाई अलि लामो समयसम्म सामान्य अबस्थामा राख्नको लागि नियमित डायलोसिस र औषधी सेवन गर्नुपर्छ यहि कुरालाई राम्रोसंग बुझेपछि बिरामी लक्ष्मीसुन्दरीको परिवारले उनलाई नियमित रुपमा सुविधासम्पन्न अस्पतालमा लगेर आबश्यक स्वास्थ्य उपचार गर्दैरहे।

पोखराको प्रतिष्ठित औधोगिक घराना कर्माचार्य हाउस अर्थात कर्माचार्य ग्रुप अफ इन्डष्ट्रिजका अध्यक्ष चन्द्रकृष्ण कर्माचार्यकी धर्मपत्नी हुन, लक्ष्मीसुन्दरी कर्माचार्य। उनलाई उपचार गरेर बचाउन कर्माचार्य परिवारले सम्भव भएसम्मका सबैजसो प्रयास गरे, तर केहि लागेन। कर्माचार्य परिवारमा दक्ष चिकित्सकहरु त थिए नै, त्यसमाथि उनलाई बचाउनको लागि आबश्यक पर्ने जतिसुकै रकम खर्च गर्न पनि त्यो परिवार सक्षम थियो । तर, रोगको अगाडी परिवार सहित बरिष्ठ डाक्टरहरुको समेत केहि लागेन । जसका कारण गत बर्षको पुष २४ गते, उनलाई भौतिक संसारबाट बिदाई गर्न बाध्य भए, चन्द्रकृष्ण कर्माचार्य सहित उनको परिवार ।

   ( स्व. लक्ष्मीसुन्दरी  कर्माचार्य )  

आफ्नी धर्मपत्नी लक्ष्मीसुन्दरीलाई मृगौला रोगका कारण गुमाउनु परेपछि चन्द्रकृष्ण कर्माचार्य सहित उनको परिवारमा अकल्पनीय पिडाबोध भयो। समयमा नै रोगको पहिचान हुन सके र आबश्यकता अनुसार उपचारको प्रबन्ध गर्न सके मृगौलाका बिरामीहरु पनि निको हुनसक्ने वा लामो समयसम्म आफ्नो नियमित काम गर्न सक्ने हुन्छन । तर रोग पहिचान हुँदाको अबस्था, शरीरमा अन्य रोगको संक्रमण वा अन्य बिबिध कारणले मृगौला रोग लागेका थुप्रै बिरामीहरुको अकल्पनिय ढंगबाट एक डेढ बर्षमा नै निधन हुने गरेका थुप्रै घटनाहरु छन।

गण्डकी प्रदेशमा मात्र हाल ९ सय १७ जना मृगौला रोगी रहेको तथ्यांक प्रदेशको स्वास्थ्य मन्त्रालयसंग रहेको छ। यसबाहेक आर्थिक अबस्था कमजोर भएको कारणले वा चेतनाको अभावमा स्वास्थ्य परिक्षण नगरेको कारण मृगौला रोग लागेको थाहा नपाई कतिपय सर्बसाधारणको ज्यान समेत जाने गरेको छ । मृगौला रोग लागेको बिरामीले समयमै थाहा पाएर नियमित रुपमा डाईलोसीस गर्न र मृगौला ट्रान्सप्लान्ट गर्न पाएमा बिरामीको अबस्था पहिलेकै जस्तो पनि हुनसक्छ । तर रोगको पहिचान हुन नसक्दा वा नियमित उपचार गर्न नसक्दा त्यस्ता बिरामीहरुले ज्यान गुमाउनुपरेका थुप्रै उदाहरण पनि रहेको बताईन्छ।

कमजोर आर्थिक अबस्थाका कारण कतिपय बिरामीहरुले नियमित स्वास्थ्य परिक्षण सहित डाईलोसीस सेवा लिन त पर जाओस आफ्नो घरबाट अस्पताल वा स्वास्थ्य संस्थामा पुग्नको लागि यातायात खर्च समेत नभएर अस्पताल पुग्न नसकेको पनि सुन्ने गरिएको छ। कतिपय सर्बसाधारण बिरामीहरु पैदल हिडेर नै बिकट गाउँबाट अस्पतालसम्म पुग्ने गरेका छन । हाल गण्डकी प्रदेशका विभिन्न अस्पतालमा रहेका १ सय ६८ मेसिनबाट ८ सय १० जना बिरामीले डाईलोसीस सेवा नियमित रुपमा लिइरहेको बुझिएको छ । सरकारी तथ्यांक अनुसार गण्डकीमा ९ सय १७ जना मृगौलाका बिरामी रहेका छन।

आफ्नी धर्मपत्नी लक्ष्मीसुन्दरीको उपचारको क्रममा यस्ता धेरै समस्या देखेका र बुझेका चन्द्रकृष्ण कर्माचार्यले श्रीमतीको निधनपछि आर्थिक समस्यामा परेका मृगौला रोगीको लागि सहयोग गर्ने चाहना राखे । उनको चाहनालाई परिवारका सदस्यले अस्विकार गर्ने कुरै भएन। त्यसपछि कर्माचार्य परिवारले आर्थिक अबस्था कमजोर भएका मृगौला पिडित बिरामीहरु मध्ये प्रत्येक बर्ष एक जनालाई एक लाख रुपैया सहयोग उपलब्ध गराउने गरि ‘लक्ष्मीसुन्दरी कर्माचार्य स्मृति मृगौला पीडित सहयोग कोष’ स्थापना गर्ने निर्णय गरे।

( धर्मपत्नी लक्ष्मीसुन्दरी कर्माचार्यको साथमा चन्द्रकृष्ण कर्माचार्य  )

कोषबाट उपलब्ध गराउने एक लाख रुपैया चन्द्रकृष्ण कर्माचार्यको परिवारले उपलब्ध गराउने र कोषको ब्यबस्थापन भने कर्माचार्यहरुको साझा संस्था कर्माचार्य समाजले गर्ने निर्णय भएअनुरुप गत बर्षदेखि कर्माचार्य समाजले उक्त कोषको संचालन गर्दै आएको छ। गत बर्षको पुष २४ मा लक्ष्मीसुन्दरी कर्माचार्यको निधन भएको भएपनि ४५ औं दिनको पुण्य तिथिमा कोषको बिधिबत घोषणा गरिएको थियो ।

स्व. लक्ष्मीसुन्दरीका श्रीमान चन्द्रकृष्णले गुरुकुल खबरसंग कुरा गर्दै आफ्नी धर्मपत्नीलाई २५ बर्षसम्म देश बिदेशका अस्पतालमा उपचार गराउने क्रममा मृगौला रोगका कारण पिडित अन्य बिरामीको पीडादायक अवस्था देखेपछि थोरै भएपनि सहयोग गर्ने इच्छ्या जागेको बताए। यस रोगका कारण बिरामी सहित परिवारमा तनाव बढ्दै जाने, भएको सम्पति सकिन्दै जाने र धन जन दुबैको क्षती हुने भएकोले आर्थिक रुपमा कमजोर हुनेहरुले ठुलो पिडा भोग्नुपर्ने महशुस गरेर मृगौला पिडित उपचार सहयोग कोष स्थापना गरिएको कर्माचार्यले जानकारी दिए।

“सरकारले डायलोसिस निशुल्क भनेको छ तर बिरामी घरबाट अस्पतालसम्म पुग्दा लाग्ने यातायात खर्च, आबश्यक औषधी खरिद गर्दा लाग्ने खर्च बिरामीसंग हुने मान्छेको लागि चाहिने खर्च जुटाउन नसक्ने अबस्थाका धेरै नेपालीहरु मैले भेटे।  मैले श्रीमतीको उपचारको लागि २५ बर्ष सम्म बिभिन्न अस्पताल धाउँदा यस्तो समस्या भोग्ने धेरै पाएपछि केहि बिपन्न परिवारको बिरामीलाई थोरै भएपनि सहयोग पुगोस भन्ने मनसायले यो कोष मार्फत एक जनालाई हरेक बर्ष एक लाख रुपैया सहयोग गर्ने लागिएको हो ।” चन्द्रकृष्णले गुरुकुल खबरसंग भने ।

कोषबाट कमजोर आर्थीक अबस्था भएको एकजना मृगौला रोगीलाई एकलाख रुपैया दिने निर्णय अनुरुप गतबर्ष पोखरा -१४ चाउथे निवासी लक्ष्मी बिकलाई उक्त रकम हस्तान्तरण गरिएको थियो। यस बर्ष कास्कीको माछापुच्छ्रे गाउँपालिका घाचोककी बिपन्न परिवारकी २८ वर्षीया मृगौला पीडित सविता परियारलाई एकलाख रुपैया हस्तान्तरण गरिएको छ । मन्त्री पाठकले परियारलाई एक लाख रुपैया हस्तान्तरण गर्दा परियार निकै भावुक बनेकी थिईन। उनको आँखाबाट आँशु खसेको सहजै देखिन्थ्यो । कर्माचार्य समाजको स्थापना दिवसको सन्दर्भमा हरेक बर्ष एक लाख रुपैया मृगौला बिरामीलाई दिने गरिएको समाजका सचिब इश्वर कर्माचार्यले गुरुकुल खबरलाई जानकारी दिए ।

शनिबार पोखरामा आयोजित एक कार्यक्रममा गण्डकी प्रदेश सरकारका स्वास्थ्यमन्त्री कृष्णप्रसाद पाठकले उक्त सहयोग रकम परियारलाई हस्तान्तरण गरेका थिए । सहयोग हस्तान्तरण गर्दै मन्त्री पाठकले गण्डकी प्रदेशमा मृगौला पीडितलाई डायोलोसिस गर्न सहज होस् भनेर अस्पतालहरुमा डायलोसिस मेसिनहरु थप्ने काम भैरहेको जानकारी दिए ।

आर्थिक अवस्था कमजोर भएको व्यक्तिलाई यस्तो सेवा दिँदा उनीहरुलाई राहत पुग्ने बताउँदै मन्त्री पाठकले मृगौला रोगीको लागि निःशुल्क दिँदै आएपनि  कतिपय बिरामीसंग डाईलोसीस गर्न  अस्पताल सम्म आउने भाडा समेत नहुने गरेको दुखद प्रसंग उल्लेख गरे ।

मन्त्री पाठकले नेपाल सरकारले ९८ प्रकारका औषधिहरु निःशुल्क दिने भनेपनि ति सबै औषधि दिन नसकिएको बताउँदै उनले दुर्गम क्षेत्रका गरिब जनतालाई स्वास्थ्य सेवाको पहुँच पुर्याउन सरकार लागिरहेको भएपनि धेरै चुनौती रहेको स्पष्ट पारे ।

कार्यक्रममा बोल्दै नेपाल उद्योग वाणिज्य महासंघका पूर्व अध्यक्ष आनन्दराज मुल्मीले स्वास्थ्य सेवा गुणस्तरीय र प्रभावकारी बनाउन सरकार लाग्नुपर्ने बताउँदै गरिव जनता स्वास्थ्य उपचार सेवाबाट बन्चित हुन नहुने कुरामा जोड दिए।

कर्माचार्य समाज कास्कीका अध्यक्ष चन्द्रकृष्ण कर्माचार्यको अध्यक्षतामा सम्पन्न कार्यक्रममा नेवा खल कास्कीका उपाध्यक्ष प्रकाशलाल श्रेष्ठ, स्यांग्जाको भिरकोट नगरपालिकाका प्रमुख गोबिन्दकुमार कर्माचार्य, दिर्घायु अस्पतालका डाक्टर क्लारा पौडेल, कर्माचार्य समाजका केन्द्रीय अध्यक्ष चन्द्रेश्वर कर्माचार्य, कर्माचार्य महिला समाजका अध्यक्ष रेखा कर्माचार्य, कर्माचार्य परिवारको तर्फबाट नेपाली काँग्रेस कास्कीका कोषाध्यक्ष समेत रहेका माइकल कर्माचार्य, कर्माचार्य समाज कास्कीका सचिब इश्वर कर्माचार्य र सहयोग उपलब्ध गराउने बिरामी छनोट गर्न गठित समितिका संयोजक कल्याण कर्माचार्य लगायतले समाजको गतिबिधि सहित मानव स्वाथ्य र मृगौला रोगको असरको बारेमा चर्चा गरेका थिए।

कर्माचार्य समाज पोखरामा नयाँ समिति 

कास्की जिल्लाको पोखरा लगायत विभिन्न स्थानमा विभिन्न पेशा र ब्यबसायमा संलग्न कर्माचार्यहरुको साझा संस्था कर्माचार्य समाज कास्कीको चौथो स्थापना दिवस एबम दोश्रो अधिबेशन पनि शनिबार सम्पन्न भएको छ। अधिबेशनले समाजको अध्यक्षमा अर्को कार्यकालको लागि पनि चन्द्रकृष्ण कर्माचार्यलाई नै चयन गरेको छ।

निर्बिरोध र्निर्बाचित समितिको उपाध्यक्षमा इश्वर कर्माचार्य र महिला उपाध्यक्षमा रेखा कर्मचार्य, सचिबमा कल्याण कर्माचार्य, कोषाध्यक्षमा विश्वप्रसाद कर्माचार्य र सहसचिबमा रमेश कुमार कर्माचार्य रहेका छन। समितिको सदस्यहरुमा सुशिला कर्माचार्य, केदार कर्मचार्य, सुनील कर्माचार्य, निकेश प्रसाद कर्मचार्य, अम्बु कर्माचार्य, मानिका कर्माचार्य, सुसन कर्माचार्य र बसन्त कर्माचार्य रहेको छन।

समाजको सल्लाहकारहरुमा डा. बालगोपाल कर्मचार्य, गोबिन्द प्रसाद कर्माचार्य, हरिप्रसाद कर्माचार्य, निर्मलप्रसाद कर्माचार्य, प्रेमप्रसाद कर्माचार्य, भरतकुमार कर्माचार्य र शिब प्रसाद कर्माचार्य रहेको समाजका उपाध्यक्ष इश्वरप्रसाद कर्माचार्यले गुरुकुल खबरलाई जानकारी दिए।

कर्माचार्य महिला समाजमा रेखा 

यसैबीच सोहि अधिबेशनको क्रममा कर्माचार्य महिला समाज कास्कीको कार्यसमिति पनि बनाइएको छ । रेखा कर्माचार्य अध्यक्ष रहेको समितिको उपाध्यक्षमा अम्बु कर्माचार्य, सचिबमा मनिका कर्माचार्य,कोषाध्यक्षमा शलिना कर्माचार्य, सहसचिबमा बन्दना पिया कर्माचार्य तथा सदस्यहरुमा अन्जु कर्माचार्य, उषा कर्माचार्य, रोशना कर्माचार्य र राधा कर्माचार्य रहेको छन ।

महिला समाजको सल्लाहकारहरुमा प्रमिला कर्माचार्य, सुशिला कर्माचार्य,सरिता कर्माचार्य, सावित्री कर्माचार्य, डा. जुनु कर्माचार्य र बिमला कर्माचार्य रहेको छन।

पोखराका प्रतिष्ठित उद्योगी चन्द्रकृष्णलाइ पत्नी शोक, माइकललाइ मातृ शोक